Uit de enquête van Pink Ribbon, die we in 2022 bij 1.000 Belgische vrouwen afnamen, blijkt dat de helft van de respondentes gelooft dat borstkanker vooral een kwestie van erfelijkheid is. Dat is een misverstand. De meeste borstkankers treffen vrouwen die geen familielid hebben met borstkanker. Toch verhoogt je persoonlijke risico wanneer je familieleden hebt met borstkanker.

Er zijn twee categorieën van erfelijke risicofactoren: enerzijds de echte erfelijke borstkanker, waarbij een defect gen van generatie op generatie wordt doorgegeven. Anderzijds de familiale borstkanker, waarbij een zekere aanleg blijkt te bestaan en vrouwen in dezelfde familie meer risico lopen op borstkanker.

Familiale borstkanker

De impact van een familiale aanleg wordt vaak overdreven. Het is niet omdat je tante of grootmoeder borstkanker heeft (gehad), dat jij het ook zal krijgen. Meer nog, het zal jouw risico nauwelijks beïnvloeden. De familiale aanleg speelt vooral wanneer borstkanker voorkomt bij een eerstegraadverwant: dus je moeder, zus of dochter. En het wordt nog groter wanneer bij één van hen de kanker opduikt voor de menopauze, op relatief jonge leeftijd dus. Stel dat je moeder op haar 40ste borstkanker krijgt, dan verhoogt je eigen risico ook. Krijgt ze borstkanker op 70 jaar, dan loop je nauwelijks meer risico. Krijgen je moeder en je zus allebei borstkanker op relatief oude leeftijd, dan is je eigen risico beperkt verhoogd. Krijgen ze allebei borstkanker voor de menopauze, dan wordt het voor jou gevaarlijker. Je arts zal je een erfelijkheidsonderzoek voorstellen. Blijk je draagster van een borstkankergen, dan heb je een hoog risico op erfelijke borstkanker. Vindt men daarentegen geen borstkankergen, dan dien je toch extra waakzaam te blijven: laat geregeld een screeningsmammografie doen en controleer ook zelf regelmatig je borsten. Ook je arts kan je borsten onderzoeken.

Erfelijke borstkanker

Wanneer je draagster bent van een borstkankergen, loop je een erg hoog risico op borstkanker. Vijf tot 10 procent van alle borstkankers zijn erfelijk. Erfelijke borstkanker wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van een welbepaald defect gen. Genen zijn stukjes erfelijk materiaal die we van onze ouders overerven en die onze eigenschappen bepalen. Zo hebben we genen die de kleur van onze ogen bepalen of de lengte van onze tenen bijvoorbeeld. Van elk gen heb je twee exemplaren: eentje van je vader en eentje van je moeder. Een gen kan dominant zijn: neem bijvoorbeeld de oogkleur-genen. Wanneer je ‘blauw’ erft van je moeder en ‘bruin’ van je vader, dan zal je bruine ogen hebben, omdat het bruine oogkleur-gen dominant is.

Een borstkankergen is een gen waarin een fout voorkomt, waardoor de drager een groot risico loopt op borstkanker. Het is bovendien een dominant gen. Stel dat je vader het borstkankergen draagt en je moeder niet, dan zal je toch een zeer groot risico lopen om borstkanker te ontwikkelen. Er zijn twee borstkankergenen beschreven: BRCA1 (breast cancer 1) en BRCA2 (breast cancer 2). Wanneer je BRCA1 hebt, dan loop je 80% kans om tegen je 65ste borstkanker te hebben en 55% om eierstokkanker te ontwikkelen. Mannen met BRCA1 hebben niet vaker borstkanker, maar wel vaker prostaatkanker. Vrouwen met BRCA2 lopen ook 80% kans op borstkanker, maar hebben geen verhoogd risico op eierstokkanker. Mannen met BRCA2 lopen 100 maal meer risico op borstkanker in vergelijking met mannen die dit gen niet dragen. Omdat borstkanker zo zeldzaam is bij mannen, heeft echter slechts 6% van de alle mannelijke BRCA2-dragers op hoge leeftijd borstkanker ontwikkeld.

Het is belangrijk om dragers van borstkankergenen vroegtijdig op te sporen: ze kunnen dan van nabij worden opgevolgd (met zesmaandelijkse controles) of ze kunnen kiezen voor een preventieve amputatie van beide borsten (wat Angelina Jolie deed, zij is draagster van BRCA1).

Ben jij alert voor tekens van borstkanker? Komt het te weten via de Mammoquiz. Op basis van jouw profiel krijg je persoonlijke tips.