Een screeningsmammografie heeft als doel abnormaliteiten, in hoofdzaak borstkanker, vroegtijdig op te sporen. Het is het beste onderzoek dat we hebben voor dit doel: een echografie alleen is niet nauwkeurig genoeg en een MRI-scan maakt gebruik van een sterk magnetisch veld en toont vaak te veel details. Voor het maken van een mammografie, maken radiologen gebruik van een speciaal radiografietoestel waar je dicht tegenaan moet staan terwijl een technicus je borst op een plaat legt. Vervolgens wordt een andere plaat langzaam naar beneden gebracht, zodat je borst wordt samengedrukt, wat pijnlijk kan zijn. Eens in de juiste positie gebracht, houd je je adem even in terwijl de röntgenbeelden gemaakt worden. Borsten moeten wat worden platgedrukt om een zo goed mogelijk mammogram te kunnen maken, maar ze worden nooit helemaal geplet. Dat hoeft ook helemaal niet. Wetenschappers hebben bepaald welke druk minimaal nodig is voor een kwalitatief goed beeld*. De ongemakkelijke, pijnlijke positie duurt 10 tot hooguit 15 seconden. Daarna worden de platen meteen weer van elkaar gehaald. De pijn wisselt en is meer uitgesproken wanneer je jonger bent (borsten met nog veel klierweefsel zijn gevoeliger), grote borsten hebt, wanneer je het onderzoek vlak voor je menstruatie laat uitvoeren en wanneer je je vooraf angstig voelt. Bij sommige technici heb je amper pijn, bij anderen wel. Er bestaat ook een techniek waarbij je via een knop in de hand zelf aangeeft hoe hoog de druk mag zijn.

Vier tips om de pijn te beperken:

1. Wanneer je nog menstrueert, plan je je afspraak voor een mammografie best niet in de week voor of tijdens je maandstonden; je borsten zijn dan extra gevoelig als gevolg van hormonale schommelingen.
2. Ben je bang? Neem dan een uurtje voor het onderzoek een eenvoudige pijnstiller, genre paracetamol, in.
3. Probeer je angst te rationaliseren: het drukmoment duurt 10 tot 15 seconden per borst, wat bijzonder kort is. Bovendien heeft een mammografie als doel borstkanker vroegtijdig op te sporen en dat kan het beste met een screeningsmammografie.
4. Vraag uitleg aan de technicus en vertel hem of haar dat het onderzoek je angstig maakt, zodat hij of zij daar rekening mee kan houden.

*Serwan E, Matthews D, Davies J, Chau M. Mammographic compression practices of force- and pressure-standardisation protocol: A scoping review. J Med Radiat Sci. 2020;67:233-242.