“Ik weet van mezelf dat ik steeds overloop van medelijden als ik iemand zie die kaal is door een bepaalde ziekte, maar als het over jezelf gaat, wil je net niet dat iemand medelijden met je heeft.”

“In 2012 ontdekte ik tijdens het douchen een knobbel boven mijn rechterborst. Een paar dagen later kreeg ik te horen dat ik borstkanker had. De oncoloog bracht vlak na de diagnose het thema haarverlies ter sprake, maar dat was toen een ver-van-mijn-bedshow. Op dat ogenblik krijg je zoveel informatie te verwerken dat je de tijd niet hebt om bij alles stil te staan. Haarverlies was toen het minste van mijn zorgen. Maar net voor mijn eerste chemo sneed de borstverpleegkundige het onderwerp weer aan. Ze besprak met mij de verschillende mogelijkheden rond mijn haar: een sjaaltje of een pruik dragen of helemaal niets doen. Mijn eerste reactie was om ‘gewoon niets’ te doen­­­ – wat dacht die stomme kanker wel, die ging niet bepalen wat ik met mijn haar moest doen.”

Een sjaaltje, een pruik of kaal blijven?

“Ik kreeg de nodige documentatie mee zodat ik mij op mogelijk haarverlies kon voorbereiden, maar kan je daar überhaupt op voorbereid zijn? Je hebt aan de start van je traject nog geen flauw idee welke emotionele impact het verliezen van je haar gaat hebben. Ik weet van mezelf dat ik steeds overloop van medelijden als ik iemand zie die kaal is door een bepaalde ziekte, maar als het over jezelf gaat, wil je net niet dat iemand medelijden met je heeft.

Beslissen wat ik met mijn haar ging doen, was enorm moeilijk, maar ik kreeg steun en raad van mijn beste vriendin Heidi. Ik kwam tot de conclusie dat ‘gewoon niets’ doen misschien niet de beste oplossing was. Mijn chemotherapie zou midden in de zomer vallen en op terrasjes wou ik zeker niet opvallen. Maar ik was ook niet helemaal overtuigd van een sjaaltje. Om de knoop door te hakken, stelde mijn vriendin voor om een afspraak te maken bij de ‘kankerkapper’; die naast het knippen ook gespecialiseerd is in haarherstellingen, -protheses en -aanvullingen.

Die kapper David was een geschenk uit de hemel. Ik voelde me meteen begrepen en hij sprak met de nodige kennis van zaken. Hij legde me de verschillende mogelijkheden uit en vroeg of ik een aantal pruiken wou passen. Zeer aarzelend zei ik ‘ja’, maar er ging al snel een nieuwe wereld voor me open. David vond een pruik die exact dezelfde kleur had als mijn eigen haar en kon deze ook in mijn coupe knippen zodat het niet zou opvallen dat ik een pruik droeg. Ik mocht er nog over nadenken, maar niet te lang, omdat de pruik geknipt moest worden voor mijn haar uitviel. Na een moeilijke nacht met veel tranen besloot ik toch te gaan voor de pruik. Ik voelde me zeer goed bij de kapper en had er vertrouwen in dat hij me mee door deze rotperiode ging sleuren.”

Plukken haar

“Ik begon vol goede moed aan mijn eerste chemotherapiesessie op 2 juli en had me erop voorbereid dat ongeveer 2 weken later mijn haar zou uitvallen. Op 14 juli werd ik met spoed opgenomen in het ziekenhuis met slechte bloedwaardes en een klaplong en moest ik direct in isolatie. De klaplong zou ik opgelopen hebben tijdens het steken van mijn poortkatheder*. Door heel dat gedoe was ik mijn haaruitval uit het oog verloren tot ik op een ochtend grote plukken haar op mijn ziekenhuisbed zag liggen. Ik kreeg meteen tranen in mijn ogen. Ik was zo goed voorbereid en dan kwam die onverwachte ziekenhuisopname. Gelukkig kon ik terecht bij de verpleegster die van dienst was. Zij haalde meteen een handdoekje om op mijn kussen te leggen zodat we het haar er steeds konden afschudden. Zij stelde ook voor om elke dag mijn haar te komen borstelen zodat al het loszittende haar snel weg zou zijn.

Wanneer ik alleen was – en dat ben je wanneer je in isolatie ligt – heb ik veel geweend, maar er waren ook mooie momenten. De poetsvrouw in het ziekenhuis zei eens: “Zeg, Annette, we zijn dom geweest. We hadden je haar elke dag in een zakje moeten stoppen en verkopen, dan had je er nog een kleedje van kunnen kopen.” Daarna hebben we het samen uitgeproest van het lachen.

Vijf dagen na mijn ziekenhuisopname mocht ik naar huis om mij voor te bereiden op mijn tweede chemosessie. Mijn vriend kwam me ophalen en ik wou meteen naar de ‘kankerkapper’, maar dat bezoek wou ik alleen doen. Eenmaal daar begon David voorzichtig te vertellen hoe hij te werk zou gaan. Ik heb hem gezegd dat hij snel zijn ding moest doen omdat het me op dat moment niet meer zoveel kon schelen. De ziekenhuisopname had mij zo bang gemaakt dat mijn haaruitval niet meer het ergste was wat mij kon overkomen. Ik kwam terug buiten met mijn pruik op en – raar maar waar – zelfs vrienden die ik regelmatig zag, merkten amper een verschil op.”

Jezelf terugvinden

“De confrontatie met het haarverlies was moeilijk en ik voelde me niet meer zoals mezelf. Al vertelde mijn dichte omgeving me dat ik ook zonder haar een echte karakterkop had, ik voelde me niet meer op en top ‘vrouw’ en daar worstelde ik mee. Ook zorgde de pruik soms voor pijnlijke momenten. Zo moest ik voor een van de bestralingssessies mijn coltrui uittrekken en vergat ik daarbij om mijn pruik af te zetten, waardoor deze natuurlijk in mijn trui bleef hangen. De verpleegster deed op dat moment de deur open en wou me zonder mijn pruik meenemen, want “zo belangrijk was die toch ook weer niet”. Ik kreeg tranen in mijn ogen en besefte op dat moment hoe belangrijk ‘haar’ was geworden voor mijn zelfvertrouwen.

Ik heb lang alles wat met mijn haar te maken had niet kunnen loskoppelen van mijn ‘kankerverhaal’, ook niet toen mijn haar opnieuw begon te groeien. Ik voelde me pas echt terug mezelf toen mijn eigen kapper mijn haar in model kon knippen. Pas dan zag ik na lange tijd weer de ‘echte Annette’ in de spiegel. Maar door de hormoontherapie verlies ik ook nu nog steeds haar, waardoor het tot op de dag van vandaag een gevoelig onderwerp voor mij blijft. De ene dag erger ik mij aan dat haarverlies, de andere dag maakt het mij weinig uit. Ik koester mijn haar nu wel veel meer als voorheen, omdat ik besef dat het deel uitmaakt van mijn vrouw-zijn.”

Geschreven door Annette Van Hoof

*Poortkather = een katheter met reservoir die wordt ingeplant in een grote ader onder je sleutelbeen om pijnlijke prikken voor bloedafnames en toedienen van medicatie te beperken. (Bron: UZLeuven)