1. Ik ben zwanger... en krijg de diagnose borstkanker.

Moet ik een zwangerschapsonderbreking doen?
> Meestal niet. Gelukkig. Het afbreken van je zwangerschap heeft geen gunstige invloed op het verloop van je ziekte en ook je kindje kan - met de nodige aanpassingen in de behandeling - in de meeste gevallen veilig door je behandeling geloodst worden.
> Uitzonderlijk wel. Een zwangerschapsonderbreking is alleen onvermijdelijk als de kanker uitgezaaid is. Gelukkig gebeurt het uiterst zelden dat de tumor uitzaait naar de placenta en over uitzaaiing naar de baby zelf is bij borstkanker nog nooit melding gemaakt.

Welke behandeling kan?
In het UZ Leuven bestaat sinds 2004 een borgprogramma dat zwangere vrouwen met kanker begeleidt. Bij zwangere vrouwen met borstkanker wordt de tumor operatief verwijderd (indien nodig de volledige borst) en worden ook de okselklieren weggenomen. Verder zijn er nog mogelijkheden, al naargelang de situatie.
> Bij een kleine tumor kan de borst gespaard worden. Radiotherapie kan tijdens het eerste en tweede trimester van de zwangerschap toegediend worden met een 'loden schort' om de buik af te schermen voor de straling.
> Alle vormen van chemotherapie die gebruikt worden bij borstkanker, kunnen (vanaf de veertiende week van de zwangerschap) toegediend worden. Onderzoek heeft aangetoond dat de moederkoek in staat is de chemomedicatie uit het bloed te filteren en dat deze behandeling geen gevaar betekent voor het ongeboren kind. Wordt chemo gegeven tijdens de eerste drie maanden van je zwangerschap, is er wel een verhoogd risico op een spontane miskraam en afwijkingen bij de geboorte. Daarom wordt dit vermeden.
> Hormoontherapie wordt niet toegepast.

Een kwart van de vrouwen met borstkanker onder 35 jaar is zwanger.

2. Ik heb borstkanker, maar verlang nog naar kinderen.

Er is een lichte stijging van jonge vrouwen die borstkanker krijgen en de leeftijd waarop vrouwen nog kinderen willen, stijgt ook. Logisch dat de vraag naar kinderen in het kabinet van de oncoloog vaker opduikt dan vroeger. Krijg je het verdict kanker en heb je nog een kinderwens, breng dat dan zeker bij de eerste gesprekken ter sprake. Het kan bepalend zijn voor de therapie die je voorgesteld wordt.

Kom ik vervroegd in de menopauze?
Door een behandeling met chemo- of hormoontherapie kun je vervroegd in de overgang geraken. Je houdt in dat geval op met menstrueren en kunt dus geen kinderen meer krijgen. Gelukkig zijn er tegenwoordig technieken waardoor je toch nog moeder kunt worden na kanker.

Welke technieken zijn er om toch moeder te worden?
> Invriezen van eierstokweefsel
Zo kan ion het begin van de ziekte ovarieel weefsel (een stuk eierstok) weggenomen worden. Dit wordt ingevroren en later weer ingeplant om het voortplantingsstelsel te stimuleren. België staat aan de top van deze techniek, maar het is nog experimenteel en garandeert geen zwangerschap. Toch is het de moeite waard om het te proberen. Er moet op drie tot tien dagen tijd beslist worden, want het weefsel kan ten laatste tussen de eerste chemokuren worden verwijderd. Tweederde van elke eierstok wordt intact gelaten, zodat je lichaam ook de kans krijgt spontaan weer te hernemen. Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden: je mag hoogstens 35 zijn, in gezonde toestand verkeren (behalve de kanker) en je moet een gunstige prognose hebben.
> Deze ingreep wordt niet vergoed door de mutualiteiten, maar wel je verzorging, onderzoek en ziekenhuisverblijf.

80% van de jonge vrouwen onder de 30 die de gewone chemo ondergaan, wordt daarna weer vruchtbaar. Bij een veertiger is dat 20%.

> Je natuurlijke vruchtbaarheid stimuleren
Hoe jonger je bent, hoe groter de kans dat je eierstokken de chemobehandeling zullen overleven. De kantelleeftijd blijkt 35 jaar. Daarna neemt de kans op een herstelde vruchtbaarheid erg af. Om je meer kans te geven op een natuurlijke vruchtbaarheid achteraf, kunnen ook hormonen worden gegeven om de eierstokken tijdens de chemobehandeling stil te leggen. Door de beperkte doorbloeding komt er weinig van de chemo in de eierstokken terecht. Komt je cyclus na de therapie weer op gang, dan kun je meestal op een natuurlijke manier zwanger worden. Artsen raden aan om, na het beëindigen van de behandeling, toch minimum één jaar te wachten voor je weer probeert zwanger te worden. De kans op herval is dan namelijk het grootst. Maar er wordt natuurlijk altijd individueel gekeken naar wat kan. Het overgrote deel van de kinderen die geboren worden bij vrouwen die ooit voor kanker behandeld werden, komt gezond ter wereld. De zwangerschap lijkt ook geen invloed te hebben op het risico om te hervallen.

Wat als ...?

• je, doordat de chemo de voorraad eitjes vermindert, na enkele jaren toch in een vroegtijdige menopauze belandt? In dat geval is eiceldonatie de enige oplossing
• je kanker krijgt op je 37 en je 42 te oud vindt om nog een kind te krijgen? In gunstige prognoses wordt de behandeling soms 18 maanden stilgelegd, zodat je eerst een kind kunt krijgen. De borst wordt dan nauwlettend in het oog gehouden.

De specialist:
"Wees extra alert. Zwangere vrouwen ervaren sowieso heel wat veranderingen of afwijkingen aan de borsten. Juist daarom bestaat het risico dat er een minder alerte houding is en dat borstkanker bij zwangere vrouwen later ontdekt wordt. Signaleer dus zeker veranderingen, al gaat het in 80% van de gevallen om goedaardige cystes. Krijg je na de chemokuur antihormonen, dan stoppen je regels, maar je eierstokken blijven actief. Deze hormonen kunnen misvormingen geven bij de zwangerschap. Blijf dus vijf jaar lang, gedurende de hele behandeling, anticonceptie nemen."