Miljoenen vrouwen gebruiken het hormoonspiraaltje als anticonceptiemiddel. Het bevat een lage dosis levonorgestrel, dat is een synthetisch hormoon dat het baarmoederslijmvlies in een soort rustpauze brengt. Het hormoonspiraaltje heeft de vorm van een klein ankertje en wordt door je huisarts of gynaecoloog ingebracht in je baarmoeder. Afhankelijk van het merk, kan het daar drie tot acht jaar blijven zitten. In die tijd hoef je niet meer aan anticonceptie te denken en in veel gevallen vermindert ook het bloedverlies tijdens de menstruaties (soms verdwijnt het zelfs helemaal). Het hormoonspiraaltje is vooral populair bij vrouwen met een voltooide kinderwens.

Vals alarm

Onderzoekers uit Denemarken* onderzochten een mogelijk verband tussen het hormoonspiraaltje en borstkanker en kwamen met alarmerend nieuws in de media. Ze vergeleken bijna 80.000 Deense vrouwen die een hormoonspiraaltje dragen en gingen na hoe vaak zij borstkanker ontwikkelden in een periode van ongeveer 20 jaar. Die bevindingen vergeleken ze met Deense vrouwen van dezelfde leeftijd zonder hormoonspiraaltje. Daarbij stelden ze vast dat vrouwen met een hormoonspiraaltje iets vaker borstkanker ontwikkelen dan vrouwen zonder en dat dit risico toeneemt naarmate het spiraaltje langer gebruikt wordt. Ze hadden het over een risicotoename van 30 tot zelfs 80%, maar dat betekent in realiteit nog steeds een zeer klein risico. Voor vrouwen met een hormoonspiraaltje blijft het risico, zelfs na jarenlang gebruik, minder dan 1 procent.

Appelen met peren vergeleken

De onderzoekers hadden de studie niet gerandomiseerd: dat betekent dat ze twee groepen vrouwen vergeleken – met en zonder hormoonspiraaltje – die mogelijk nog meer verschillen vertoonden. Zo is algemeen bekend dat het hormoonspiraaltje vooral populair is bij hoger opgeleide vrouwen. Van die groep weten we dat ze zich nauwgezetter laten screenen op borstkanker, waardoor er ook meer borstkankers gevonden worden. Dat kan het verschil al verklaren. Bovendien is het verband tussen het hormoonspiraaltje en borstkanker al vaker onderzocht, en vonden eerdere studies geen alarmerende stijgingen. Stel dat er een verhoogd risico is, dan is dit zeer beperkt. Wie een hormoonspiraaltje heeft, moet dus niet wakker liggen van een mogelijk borstkankerrisico. Dat risico wordt overigens ook bepaald door je familiegeschiedenis en je levensstijl: overgewicht, gebrek aan lichaamsbeweging en alcoholconsumptie hebben allemaal een impact.

*Mørch LS, Meaidi A, Corn G, Hargreave M, Wessel Skovlund C. Breast Cancer in Users of Levonorgestrel-Releasing Intrauterine Systems. JAMA. Published online October 16, 2024.