De derde optie wordt niet altijd aangeboden, omdat men ervan uitgaat dat vrouwen zich minder vrouw voelen zonder borsten. Hoe je je borsten ervaart, en of je ze kan missen, is nochtans erg individueel.

De jonge Amerikaanse borstkankerpatiënt Katrin van Dam schreef er een boek over: ‘Flat and happy’: een praktische gids voor mensen die afzien van een reconstructie na een dubbele mastectomie (alleen verkrijgbaar in het Engels). Met haar boek klaagt Katrin van Dam aan dat haar oncologisch chirurg de derde optie niet voorstelde toen ze voor haar ingreep stond. ‘Ze gaf me de indruk dat ‘mastectomie plus reconstructie’ bij elkaar hoorde,’ zegt ze daarover in de Amerikaanse medische podcast MedQor (1). ‘Persoonlijk wilde ik geen reconstructie, omdat ik niet meer operaties wilde ondergaan dan strikt noodzakelijk. Bovendien wilde ik geen prothesen in mijn lichaam.’ Katrin van Dam voegt eraan toe dat ze haar borsten wellicht niet zo belangrijk vindt als veel andere vrouwen; als ze eraf moesten omwille van borstkanker, dan zou ze plat blijven. ‘Mijn zelfbeeld hangt niet af van een stel borsten.’

Gelukkig of niet?

Van Dam vond weinig begrip, noch informatie voor haar keuze. Volgens haar chirurg zijn vrouwen gewoon gelukkiger met een borstreconstructie. ‘Dat bracht me aan het twijfelen en daarom ging ik op zoek naar meer informatie,’ vertelt ze. ‘Er was echter niet veel te vinden over de derde optie en hoe vrouwen zich daarbij voelen’. Katrin volgde haar buikgevoel, en naderhand is ze daar erg blij om. In haar zoektocht kwam ze in contact met vrouwen die ongelukkig zijn na hun reconstructie, omdat het resultaat hen niet bevalt of omdat ze af te rekenen krijgen met allerhande complicaties. ‘Ik heb veel gelezen over borstreconstructies en wat er mis kan lopen,’ vervolgt van Dam in de podcast. ‘De optie reconstructie wordt soms opgedrongen met de boodschap dat je dan gelukkiger zou zijn. Dat is niet helemaal juist.’ Om al die redenen schreef Katrin van Dam zelf een praktische gids over plat blijven na een mastectomie. ‘Sommige vrouwen voelen zich vrouw dankzij hun borsten, maar dat geldt niet voor mij. Ik kan ze missen. Dat mag toch geen taboe zijn.’

Onderzoek

Een bevraging van 931 vrouwen die een uni- of bilaterale mastectomie ondergingen in de Verenigde Staten, wijst uit dat aan 22% (1 op de 5) de derde optie niet werd aangeboden (2). De chirurg die meewerkte aan deze bevraging benadrukt dat het al dan niet kiezen voor een reconstructie vooraf zeer goed moet besproken worden met de patiënt en dat alle opties daarin aan bod moeten komen. Wanneer een vrouw verkiest om ‘plat te blijven’, dan moet de chirurg die de mastectomie uitvoert, zorg dragen voor een optimaal esthetisch resultaat. Soms wordt te veel huid ter plaatse gelaten met het oog op een toekomstige constructie.

Ook in Europa groeit de behoefte naar meer informatie over de derde keuze: namelijk ‘plat gaan’ na een borstamputatie. Volgens informatie van de Borstkankervereniging Nederland kiest in Nederland ruim driekwart van de vrouwen voor een reconstructie en een klein kwart niet. Vergelijkbaar met de Amerikaanse studie. Voor België vonden we geen cijfers.

Samenvattend, hoewel veel vrouwen nog steeds kiezen voor reconstructie na een mastectomie, kiest een grote minderheidsgroep ervoor om dat niet te doen. Kiezen voor plat kan bovendien gecombineerd worden met externe borstprothesen. Zo kan je toch nog dat kleedje met décolleté dragen of het zwembad in duiken met welvingen.

(1) Podcast met Katrin van Dam: https://plasticsurgerypractice.com/resource-center/podcasts/a-conversation-with-the-authors-of-flat-and-happy/

(2) Baker J, Dizon D, Cachet M et al. ‘Going flat’ after mastectomy: patient-reported outcomes by online survey. Ann Surg Oncol 2021;28:2493-2505.