Op initiatief van Pink Ribbon bevroeg het onderzoeksbureau IVOX in augustus 1.000 Belgische vrouwen over hun borsten, hun kennis en hun kijk op vroegtijdige opsporing van borstkanker. Dankzij dit onderzoek kon een tool worden ontwikkeld, die iedere vrouw toelaat te checken in hoeverre ze risico loopt om borstkanker vroegtijdig te ontdekken of te missen.

Tevredenheid over eigen lichaam ondermaats

Meer dan de helft van de vrouwen voelt zich onzeker over haar lichaam. Jongere vrouwen worstelen er meer mee dan 50plus-vrouwen. Bijna 6 op de 10 kijkt liever niet te veel naar zichzelf in de spiegel. Eén op 3 is niet tevreden met haar vrouwelijke vormen.

Dat geldt ook voor borsten. Terwijl 7 op de 10 vrouwen hun borsten als een belangrijk deel van hun identiteit beschouwen waarop je trots hoort te zijn, schaamt 1 op de 3 zich. Een kwart van de respondenten probeert haar borsten zelfs zoveel mogelijk te verbergen. De ontevredenheid is het grootst bij jongere vrouwen (<34 jaar) en vrouwen uit lagere sociale klassen.

Spreken over borsten blijkt nog een groot taboe onder vrouwen, vooral aan Vlaamse kant: 6 op de 10 doet dat niet.

• 37%: ontevreden
• 43%: min of meer tevreden
• 19%: tevreden
• 33%: ontevreden
• 34%: min of meer tevreden
• 32%: tevreden

Kennis over borstkanker kan beter

Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij vrouwen in België. Eén op de 9 wordt er in haar leven mee geconfronteerd. Slechts 1 op de 10 respondenten weet dit. Een kwart denkt dat nog meer vrouwen getroffen worden en een derde denkt dat het er minder zijn. Personen die iemand met borstkanker kennen in hun omgeving, zijn geneigd om het voorkomen van borstkanker te overschatten.

Drie op de 10 vrouwen weten niet goed wat borstkanker precies inhoudt en een kwart weet niet goed waar ze betrouwbare informatie kan vinden over borstkanker. Dokter Google is een veel geraadpleegde bron.

Risicofactoren

De helft van de bevraagde vrouwen is niet goed op de hoogte van risicofactoren voor borstkanker. Vier op de 10 geeft aan de risicofactoren wel te kennen.

Gevraagd naar welke van volgende zaken het risico op borstkanker volgens jou verhogen, duidde x % vrouwen volgende antwoorden aan:

• Roken: 52%
• De pil (hormonale anticonceptie): 39%
• Hormoonsubstitutie in de menopauze: 33%
• Overmatige alcoholconsumptie: 33%
• Overgewicht en obesitas: 32%
• Onvoldoende lichaamsbeweging: 22%
• Geen of kort borstvoeding gegeven: 11%

Zeven op de 10 Belgische vrouwen heeft zelf minstens één risicofactor voor borstkanker, met als meest voorkomende onvoldoende lichaamsbeweging (bij 39%) en overgewicht (bij 37%). Een kwart (23%) van de respondenten is obees en 6% drinkt te veel alcohol.

Commentaar Jan Lamote, borstchirurg en gewezen coördinator borstkliniek UZ Brussel: “De resultaten tonen aan dat er meer moet ingezet worden op begrijpelijke en toegankelijke informatie over borstkanker. Een gezonde levensstijl met voldoende bewegen blijkt onvoldoende gekend. Het is moeilijk uit te leggen waarom bewegen, zoals fietsen bijvoorbeeld, het risico op borstkanker doet dalen.”

Commentaar Birgit Carly: “Voldoende bewegen vermindert niet alleen het risico op borstkanker, maar is uitstekend voor hart- en bloedvaten.”

Kennis over alarmtekens en screening

Er zijn negen alarmtekens voor borstkanker, maar deze zijn slechts door een minderheid gekend. Eén op de 5 vrouwen geeft wel aan al gehoord te hebben van de ‘9 alarmtekens’, maar kan ze niet allemaal opsommen. Dat neemt niet weg dat bijna alle vrouwen (95%) weten dat een knobbeltje voelen in een borst of okselstreek verdacht is.

Oudere en hoger opgeleide vrouwen hebben over het algemeen een betere kennis over de alarmtekens.

Hoeveel vrouwen kennen volgende van de 9 alarmtekens voor borstkanker?

1. Knobbeltje in de borst: 77%
2. Knobbeltje onder de oksel: 68%
3. Knobbeltje op de borst: 63%
4. Deukje in de borst: 51%
5. Ingetrokken tepel: 42%
6. Veranderde vorm van borst: 42%
7. Vochtverlies uit de tepel: 41%
8. Oneffen huid van de borst: 28%
9. Veranderde kleur van de borst: 27%

Birgit Carly: “Een knobbeltje is vooral verdacht wanneer je ouder bent. Op je 20ste is de kans op borstkanker bij een knobbeltje quasi nul.”

Borstzelfonderzoek

Zeven op de 10 vrouwen hebben hun eigen borsten al onderzocht op tekens van borstkanker, 3 op de 10 doet dit zelfs maandelijks. Vier op de 10 is niet zeker of ze dat correct doen. De meest aangegeven redenen om geen zelfonderzoek te doen zijn: ik voel me goed, alles zal in orde zijn, ik weet niet hoe dat moet en ik vind het raar.

Van de vrouwen die aan zelfonderzoek doen hebben 4 op de 10 al eens een (huis)arts geraadpleegd, naar aanleiding van hun bevindingen.

Drie op de 10 vrouwen heeft nog nooit een zelfonderzoek gedaan. In die groep zitten vooral jonge vrouwen (< 34 jaar), vrouwen die niemand kennen met borstkanker, vrouwen met weinig kennis over de ziekte en vrouwen die aangeven niet erfelijk belast te zijn.

Vrouwen die ontevreden zijn over hun borsten doen eveneens minder zelfonderzoek.

Driekwart van de Belgische vrouwen kent in haar omgeving iemand met borstkanker. Dat verscherpt bij de helft de aandacht voor eigen boezem en verhoogt bij 4 op de 10 de schrik om zelf borstkanker te krijgen. Een derde heeft daardoor zelfs op eigen initiatief een screeningsmammografie laten uitvoeren. Een kwart doet sindsdien vaker aan zelfonderzoek.

In 4 op de 10 families waarin borstkanker voorkomt, wordt hier niet openlijk gepraat. Ruim de helft doet dat wel, maar soms voelt het ongemakkelijk aan.

Screeningsmammografie

Bijna alle respondenten hebben al gehoord van een mammografie en 4 op de 10 liet er al een uitvoeren op eigen initiatief. Vooral Franstalige vrouwen laten dit doen op eigen initiatief (48% tegenover 32% Nederlandstaligen). Van de 50plus-vrouwen is bijna 9 op de 10 al ingegaan op het bevolkingsonderzoek borstkanker en is dat in de toekomst nog van plan. Ongeveer één op de 10 (8%) vrouwen boven 50 jaar gaat er niet op in en is dat ook niet van plan.

1. Te pijnlijk (29%)
2. Ik houd mijn borsten zelf wel in de gaten (23%)
3. Omwille van de vrijgekomen straling (16%)

Acht op de 10 vrouwen gelooft dat een screeningsmammografie de overlevingskansen van borstkanker kan verbeteren, maar een kwart vertrouwt er niet op dat het onderzoek volledige zekerheid kan geven.

Birgit Carly: “Wie heen en weer vliegt tussen Brussel en New York staat aan meer straling bloot dan bij een mammografie.”