1. Wat is een screeningsmammografie?

Een screeningsmammografie is een gespecialiseerd medisch onderzoek waarbij een röntgenfoto gemaakt wordt van beide borsten met een lage dosis röntgenstralen. Deze foto (mammogram) laat toe om borstkanker of andere onregelmatigheden in de borsten te ontdekken. Een screeningsmammografie wordt gedaan op een dienst radiologie van een ziekenhuis, een polikliniek of in een privépraktijk van een radioloog.

2. Waarom zou ik een screeningsmammografie laten doen?

Een screeningsmammografie wordt gebruikt om borstkanker vroegtijdig op te sporen, op een moment dat je zelf nog geen knobbeltje kan voelen. Hoe vroeger borstkanker wordt ontdekt, hoe beter het kan behandeld worden. Dankzij dit onderzoek worden veel borstkankers in een vroegtijdig stadium ontdekt, waardoor de overlevingskansen voor borstkanker sterk verbeterd zijn.

Als je zelf al iets gevoeld hebt in je borst waarover je je ongerust maakt, wordt ook een mammografie uitgevoerd. Men noemt dit dan een diagnostische mammografie.

3. Kan ik me voorbereiden op een screeningsmammografie?

Dat kan. Plan best geen screeningsmammografie in de week voor je menstruatie als je dan last hebt van gevoelige borsten. De beste week voor jou is de eerste week na je menstruatie, dan zijn de borsten het minst gevoelig. Laat ook beter geen screeningsmammografie uitvoeren als je (mogelijk) zwanger bent, of verwittig zeker de radioloog.

Gebruik liever geen deodorant op de dag van het onderzoek. Sommige deodorants bevatten aluminium en dat zijn microscopische metaaldeeltjes die kunnen oplichten op een mammografie. Ze kunnen verward worden met microscopische verkalkingen in de okselregio.

4. Hoe ziet zo’n toestel voor het maken van een screeningsmammografie eruit?

Het is een zuil met daarop een gedeelte met twee platen op borsthoogte. Je staat naast de zuil en één na één worden je borsten tussen de platen gebracht en vervolgens samengedrukt. Dat samendrukken is noodzakelijk om zoveel mogelijk borstweefsel te kunnen zien op het beeld. Het is een onaangenaam gevoel, soms ook pijnlijk, maar het duurt slechts enkele seconden.

Het toestel wordt enkel voor het maken van een mammografie gebruikt.

5. Hoe verloopt de procedure voor een screeningsmammografie?

Het onderzoek vindt plaats met ontbloot bovenlichaam. Je overige kledij houd je gewoon aan. Zodra de technicus een borst in de juiste positie tussen beide platen van het mammografietoestel heeft aangebracht, wordt de borst even samengedrukt. Je wordt gevraagd de adem even in te houden en na een druk op een knop jaagt het toestel een lage dosis röntgenstralen doorheen de borst. Dat voel je niet. De stralen worden opgevangen door een detector of gevoelige plaat en er verschijnt een afbeelding die informatie geeft over de binnenkant van je borst. Dit wordt vervolgens herhaald voor de andere borst.

De hele procedure neemt een halfuurtje in beslag.

Een radioloog, dat is een arts gespecialiseerd in het beoordelen van radiologiebeelden, bekijkt de beelden en beoordeelt ze. In geval van een screeningsmammografie worden de beelden steeds door twee radiologen afzonderlijk beoordeeld, om zeker niets over het hoofd te zien. De eerste in het ziekenhuis waar de mammografie plaatsvond en de tweede door een radioloog in een centrum voor kankeropsporing.

6. Ik heb grote borsten. Is dat een probleem voor een screeningsmammografie en zijn de resultaten betrouwbaar?

Het maakt niet uit hoe groot je borsten zijn: er kunnen altijd goede röntgenfoto’s gemaakt worden in het kader van een screeningsmammografie. Omdat het samendrukken van een grote borst tussen beide platen van het toestel soms minder goed lukt, worden soms meerdere opnames gemaakt. De borst wordt niet harder samengeperst. Je geeft zelf aan tot waar dat samendrukken voor jou oké is.

7. Hoe word ik geïnformeerd over het resultaat?

Ongeveer twee weken na je screeningsmammografie bezorgt het radiologisch centrum dat de mammogrammen beoordeeld heeft, jou en je arts een brief met het resultaat. Je kan die brief zelf ook opzoeken en lezen op het platform MijnGezondheid.be, waar je medische verslagen staan. Je kan je aanmelden op deze website met je (Belgische) identiteitskaart of via de app itsme. Als er een afwijking werd vastgesteld die kan wijzen op borstkanker, vermeldt de brief dat je verzocht wordt om bijkomend onderzoek te laten doen. Ga dan langs bij je huisarts of gynaecoloog om dit bijkomend onderzoek te laten plannen.

8. Is een screeningsmammografie betrouwbaar?

Een screeningsmammografie is het best mogelijke onderzoek dat we op dit moment hebben om beginnende borstkankers snel op te sporen, maar het is niet perfect. Helaas worden ook met dit onderzoek soms nog kankers gemist. Een groter nadeel is dat het mammogram soms abnormaliteiten toont die naderhand geen borstkanker blijken te zijn. Dat weet je echter pas nadat je bijkomende onderzoeken hebt doorlopen en ondertussen met veel angst hebt geworsteld. Ook worden er soms tumoren ontdekt die nooit tot een ‘volwaardige’ borstkanker uitgroeien, met noemt dit ‘in situ’-letsels. Omdat men niet kan voorspellen welke kant ze uitgaan, worden ze wel als borstkanker behandeld. Deze ‘in situ’-letsels zijn één van de redenen waarom er in België zoveel borstkankers zijn. Ze worden meegenomen in de cijfers, wat niet helemaal correct is.

9. Ik heb een borstvergroting gehad. Kan ik een screeningsmammografie laten doen?

Ja, dat kan. De betrouwbaarheid hangt af van de plaats en grootte van de borstimplantaten. Zitten de prothesen achter de borstspier, dan is een mammografie perfect mogelijk en blijft het borstklierweefsel goed zichtbaar. Zitten ze voor de borstspier, wat meestal het geval is, dan kan een mammografie ook plaatsvinden, maar dan wordt het beeld van het mammogram gedeeltelijk overschaduwd door het implantaat, waardoor het borstklierweefsel minder goed zichtbaar is en een kleine tumor zou kunnen gemist worden. Bij onvoldoende zichtbaarheid wordt dan bijkomend een echografie gedaan.

Er is geen gevaar op scheuren van het implantaat wanneer de borst tussen de twee platen van het mammografietoestel wordt samengedrukt.

10. Ik ben een jonge vrouw met veel klierweefsel in de borsten. Kan ik ook een screeningsmammografie laten doen?

Een screeningsmammografie is perfect mogelijk bij dicht borstklierweefsel, maar ietsje minder betrouwbaar. Door het dicht klierweefsel in de borsten zijn eventuele afwijkingen moeilijker te zien en moeilijker te interpreteren. Bij twijfel zal men vaker bijkomend een echografie van de borsten doen.