Kankertherapie evolueert steeds meer naar een geïndividualiseerde behandeling, dit wil zeggen meer op maat van de patiënt. Om daartoe te komen is het belangrijk zoveel mogelijk kenmerken van de borsttumor te kennen. Dit zorgt immers voor een grotere slaagkans van de behandeling en bijgevolg voor een betere overleving.

Genexpressietest, een belangrijke bijdrage tot de diagnose

Voor de keuze van de behandelingsstrategie wordt klassiek gebruikgemaakt van onder andere de leeftijd, de grootte van de tumor, de hormoongevoeligheid en HER2 expressie en de aantasting van de lymfeklieren. Met de genexpressietest kan men nog een stap verder gaan. De test brengt in kaart of een tumor een verhoogd of verlaagd risico geeft op herval of uitzaaiingen (metastasen). Op basis van het resultaat van de test kan de behandelende arts bepalen of er wel of geen aanvullende chemotherapie nodig is. Is er een laag risico op uitzaaiingen dan kan de borstkankerpatiënt van een zware chemotherapie met alle bij- en nevenwerkingen zoals haarverlies, misselijkheid, vermoeidheid, concentratiestoornissen,… gespaard blijven.

Wanneer is de test zinvol?

Jaarlijks worden meer dan 10.000 nieuwe diagnoses van borstkanker bij vrouwen geregistreerd bij de Stichting Kankerregister. Vandaag wordt de meerderheid van de borstkankers (82,2 %) gediagnosticeerd in een vroeg stadium (46,5 % in stadium I en 35,7 % in stadium II). Borstkanker in een vroeg stadium wordt vooral lokaal behandeld, d.w.z. alleen heelkunde of heelkunde in combinatie met radiotherapie. Theoretisch is dat voldoende om de tumor te doen verdwijnen, aangezien die nog beperkt is.

Een aantal patiënten die op die manier worden behandeld, loopt echter het risico om metastasen te ontwikkelen. Die worden veroorzaakt door uitgezaaide kankercellen die al aanwezig waren, maar niet konden worden opgespoord bij de diagnose. Om die uitgezaaide cellen te vernietigen, wordt chemotherapie gegeven, in de hoop verdere progressie van de ziekte te voorkomen. Zolang men niet weet welke patiënten met borstkanker in een vroeg stadium een risico op uitzaaiingen hebben, wordt vaak op veilig gespeeld door chemotherapie toe te dienen. Bij een deel van hen is dit echter niet nodig omdat zij een laag risico op uitzaaiingen hebben. Toch moeten zij de zware behandeling doorstaan.

Een genexpressietest kan dit voorkomen door patiënten met een laag risico te onderscheiden van patiënten met een hoog risico. Maar een test kost ongeveer 3.000 euro, te veel om systematisch bij elke borstkankerpatiënt uit te voeren en terug te betalen. Uit onderzoek van de Stichting Kankerregister, uitgevoerd met de financiële steun van Pink Ribbon, is gebleken dat ongeveer 13% van alle borstkankerpatiënten baat heeft bij een genexpressietest om te bepalen of wel of geen chemotherapie noodzakelijk is.

Terugbetaling

In het kader van een pilootproject betaalt het RIZIV sinds 1 juli genexpressietesten terug bij ongeveer 1.400 patiënten. Het pilootproject loopt over 3 jaar en in totaal kunnen ongeveer 13 % van alle borstkankerpatiënten getest worden. Dit percentage vertegenwoordigt de patiënten voor wie het nut van chemotherapie in vraag wordt gesteld op basis van klassieke analyses. Voor deze vrouwen zal MammaPrint helpen bij het bepalen van de meest geschikte behandeling. De erkende borstklinieken hebben voor dit pilootproject een overeenkomst afgesloten met het RIZIV. Het Multidisciplinair Oncologisch Consult (MOC) bepaalt bij welke patiënten een (terugbetaalde) test wordt uitgevoerd. Patiënten die niet voor terugbetaling in aanmerking komen, kunnen de test nog steeds laten uitvoeren op eigen kosten.

Lexicon

• Mammaprint: is wat men een genexpressieprofileringstest (GEP) noemt, een test die een deel van de erfelijke informatie van de kankercellen in kaart brengt. Naast de in ons land meest toegepaste Mammaprint worden ook de Amerikaanse Oncotype DX-test en de NGS-test in het kader van het pilootproject van het RIZIV terugbetaald.
• HER2- of HER2 negatief: bij HER2-positieve borstkanker (ong. 10%) zit er veel HER2 op de kankercellen. HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale borstcellen regelt. Enkel HER2 negatieve tumoren komen binnen het project in aanmerking.
• Hormoongevoelige borstkanker is borstkanker die groeit onder invloed van de hormonen oestrogeen en progesteron.
• ER+: oestrogeenpositieve tumor of een tumor die groeit onder invloed van het vrouwelijke hormoon oestrogeen.
• PR+: progesteronpositieve tumor of een tumor die groeit onder invloed van het vrouwelijke hormoon progesteron.
• MOC: Multidisciplinair Oncologisch Consult, een overleg tussen zorgverleners van verschillende disciplines over de behandeling van een patiënt met kanker.