Wat is hoofdhuidkoeling?

Behandeling

Na een (borst)kankerdiagnose, start je aan een behandelingstraject, waar chemotherapie vaak centraal staat. Die behandeling beschadigt ook het haar, wat voor velen de meest ingrijpende nevenwerking is van een kankerbehandeling. Door de hoofdhuid tijdens chemotherapie te koelen, heb je meer kans op haarbehoud. De effectiviteit van hoofdhuidkoeling hangt wel sterk af van het type chemo dat iemand krijgt. De therapie biedt hoop aan chemopatiënten die (een deel van) hun haar willen behouden.

Wat is hoofdhuidkoeling?

Hoofdhuidkoeling koelt de hoofdhuid naar een temperatuur van 15° à 25° C. Patiënten zetten een koelkap op, dat is een soort van muts met koelvloeistof in. Die vloeistof wordt tijdens de chemotherapie op een constante temperatuur gehouden. Door de hoofdhuid te koelen, vermindert de doorbloeding in de haarwortel, waardoor de concentratie en werking van de chemotherapie in deze cellen afneemt. Hierdoor kan de haaruitval (gedeeltelijk) voorkomen worden.

Ook al laat je je hoofdhuid koelen tijdens chemotherapie, toch zal je (beperkt) haar verliezen of zal je haar dunner worden. Hoofdhuidkoeling biedt dus nooit garantie dat je haar voor 100% behouden blijft. De slaagkans van hoofdhuidkoeling verschilt van persoon tot persoon én is ook sterk afhankelijk van je type behandeling. Zo hebben het toegediende cytostaticum (= geneesmiddel dat celgroei en celdeling remt en veel gebruikt wordt bij kanker) en het schema van toediening een effect. Als patiënt kan je natuurlijk zelf op elk moment beslissen om te stoppen met hoofdhuidkoeling.

Waar en wanneer krijg je hoofdhuidkoeling?

Hoofdhuidkoeling krijg je in de oncologische dagkliniek, tijdens chemotherapiebehandelingen. Neem voor meer informatie contact op met je oncoloog en/of oncologisch dagcentrum.

Hoofdhuidkoeling is een frequent toegepaste therapie. Kleine ziekenhuizen voorzien ongeveer 5 hoofdhuidkoelingen per week, bij grotere ziekenhuizen loopt dit cijfer op tot wel 80 behandelingen per week. De behandeling bestaat al jaren, maar werd vroeger handmatig toegepast. Dan werden ijskappen in een diepvriezer bevroren en kregen patiënten regelmatig (ongeveer om de 45 minuten) een nieuwe ijskap. Patiënten ervaren de oude behandelingsvorm als minder aangenaam dan de huidige machinale therapie. Dat komt omdat de hoofdhuidtemperatuur met de nieuwe werking constant blijft en dus niet fluctueert.

Wie kan een hoofdhuidkoelingtherapie krijgen?

Niet alle kankerpatiënten kunnen starten met hoofdhuidkoeling. Zo is de therapie bij patiënten met leukemie of lymfeklierkanker niet mogelijk, onder meer omwille van de langdurige chemo die zij krijgen.

De therapie wordt wel vaak toegepast bij borstkanker. Het type behandeling dat je als borstkankerpatiënt krijgt, bepaalt of je al dan niet met hoofdhuidkoeling kan starten. Dat zijn voornamelijk behandelingen met taxanen, een veelgebruikte behandeling bij borstkanker. Indien de therapie wordt voorafgegaan door een behandeling met anthracyclines, dan is de kans op haarbehoud erg klein en is hoofdhuidkoeling meestal geen optie.

De meeste ziekenhuizen bieden hoofdhuidkoeling aan bij behandelingen die een goede kans bieden op haarbehoud. Niet alle ziekenhuizen kunnen de behandeling aanbieden, omdat de toestellen erg duur zijn en het ook een behoorlijke inspanning vraagt van zowel de patiënt als het verplegend personeel.

Een hoofdhuidkoelingtherapie kan voor iedereen van belang zijn, zowel voor jonge mensen als voor ouderen. Verder kunnen ook vrouwen én mannen met lang of kort haar kiezen voor een behandeling met hoofdhuidkoeling.

Kan een koeling van handen en voeten ook?

Tijdens chemotherapie kan je naast je hoofdhuid ook je handen en voeten koelen. Handvoetkoeling kan, bij sommige behandelingen, nagelveranderingen en neuropathie (= tintelingen of een voos gevoel in handen of voeten) voorkomen. De koeling van handen en voeten gebeurt meestal met behulp van ijswanten. Gelwanten worden dan bevroren en patiënten krijgen regelmatig (ongeveer om de 45 minuten) nieuwe wanten. Verschillende producenten en Belgische ziekenhuizen, waaronder UZ Leuven en OLVZ Aalst, testen op dit moment machines om handen en voeten constant te koelen. Die testen geven alvast hoopvolle resultaten. Zo geven patiënten aan dat de machinale handvoetkoeling aangenamer voelt dan de handmatige manier.